Geschiedenis


Tomos startte in 1954 een fabriekje in het stadje Koper in het voormalige Joegoslavië. Men had een deal gesloten met het Oostenrijkse brommermerk Puch om deze brommer onder licentie te gaan maken onder de naam Tomos. Puch had deze deal voor een tijdsduur van 5 jaar gesloten en ging ervan uit dat Tomos niet kon tippen aan de kwaliteit van Puch. Binnen 5 jaar zouden ze wel failliet gaan was de gedachte in Steier. Leuk detail is dat Puch zijn oorsprong heeft in de fietsenfabriek Styria, opgericht in 1899 door de Sloveen Janez Puh. Ofwel op zijn Oostenrijks Johann Puch.

In 1958 startte Tomos met de verkoop van een zelf ontwikkelde stationaire motor. Het door Puch verwachtte faillissement bleef uit en 1960 begon men met de export van Tomos brommers naar ondermeer de NV Vedezo in Nederland, het latere Tomos Nederland gevestigd in Epe.

Vanaf 1966 ging men in Epe de bekende 4L bouwen. Door goed management wist men van de 4L een goed product te maken. Uiteraard waren er in het begin de voorspelbare problemen. Menige klant klopte dan ook aan bij de dealer voor gebroken spaken. Maar het merk had zijn plek veroverd in Nederland.

In de jaren 60 en 70 was het in Nederland gewoon dat een gezin gebruik maakte van een automobiel, een motorfiets of een brommer. Veel vaders gingen dan ook op de brommer naar hun werk en in het weekend maakte het hele gezin gebruik van deze tweewieler. Half jaren 70 was de economie dusdanig aangetrokken dat men meer gebruik ging maken van de auto. De jeugd vanaf 16 jaar, die destijds nog geen rijbewijs nodig had voor het rijden op een bromfiets, nam de brommer over.

In 1980 kwam men in ons landje op het lumineuze idee om de verzekering van brommers voorzien van een geschakelde versnellingsbak fors te verhogen. De schakelbrommer raakte hiermee behoorlijk uit de gratie bij de jeugd en werd vervangen door brommers voorzien van een automatische versnellingsbak. Tomos zag deze trend aankomen. Men ontwikkelde een kleine motor met automatische versnellingsbak, de A3. Vanaf 1972 ging Tomos over tot de productie van kleine brommers voorzien van de A3 motor.

Begin jaren 80 stopte Tomos met de productie van de 4L. De verkoopcijfers liepen behoorlijk terug en men diende nu echt mee te gaan met de markt. Veel mensen kennen de 4L als de 4TL. Dit is echter een vergissing. De letter T in het logo staat voor het merknaam Tomos. 4L is de naam van het model. De 4 in de naam van het model staat voor het aantal versnellingen dat het motorblokje heeft. Bekend zijn ook de 2L en de 3L uitvoeringen. Tevens is er ook een blok uitgebracht met een 5 versnellingsbak.

In 1980 startte Tomos met de productie van de opvolger van de A3 motor, de welbekende A35. Deze werd vanaf dit moment de standaard motor voor Tomos bromfietsjes. De motor was voorzien van een automatische 2 versnellingsbak. De 1e versnelling, voorzien van een centrifugaalkoppeling gaf aandrijving tot een snelheid van ongeveer 15 km/u. Daarna schakelde de motor over naar de 2e versnelling.

Vanaf de jaren 90 ging men zich in Epe toeleggen op de fabricatie van een nieuw model, de Tomos Revival. Later werd hier de Streetmate aan toegevoegd. Deze modellen werden hier geproduceerd tot 2009. In het begin waren ook deze modellen voorzien van het A35 blok. In de laatste jaren van hun bestaan werden de Revival en de Streetmate voorzien van de A52 en de A55 motor. In 2009 viel het doek voor de fabriek in Epe. Tomos stopte met de productie van bromfietsen in Nederland. Tomos was de laatste brommerfabriek in Nederland. De fabriek in Epe werd omgebouwd tot een testcentrum waar Tomos tot het eind gebruik van heeft gemaakt.

De Europese commissie vond al langer dat de 2-takt motortjes uit Europa verdreven moesten worden. Men kwam regelmatig met steeds strenger wordende milieueisen. Vanaf 1 januari 2018 ging men de Euro 4 norm hanteren. Tomos was in Epe druk doende om de A55 motor dusdanig aan te passen aan deze norm. En dat lukte wonderwel. Het nieuwe model, de Roadie, werd voorzien van deze aanpassingen en Tomos kwam vlekkeloos door de keuring voor de Euro 4 norm. Het kwaad was echter al geschied. Een jaar later in 2019 trok men de stekker uit Tomos en werd het faillissement aangevraagd. Een wereldmerk was ten onder gegaan.

Tomos heeft zoveel tevreden klanten gehad door de tijd die allemaal heel veel plezier hebben beleefd aan hun brommer. Het kan en mag niet zo zijn dat dit zal verdwijnen. TP-Classics heeft zich ten doel gesteld om de laatste Nederlandse bromfietsmodellen, de Revival en de Streetmate, op de weg te houden. En daar beleven we veel plezier aan. Tomos forever.